Skip to content
New issue

Have a question about this project? Sign up for a free GitHub account to open an issue and contact its maintainers and the community.

By clicking “Sign up for GitHub”, you agree to our terms of service and privacy statement. We’ll occasionally send you account related emails.

Already on GitHub? Sign in to your account

Fix/corrections #6

Open
wants to merge 6 commits into
base: master
Choose a base branch
from
Open
Show file tree
Hide file tree
Changes from all commits
Commits
File filter

Filter by extension

Filter by extension

Conversations
Failed to load comments.
Loading
Jump to
Jump to file
Failed to load files.
Loading
Diff view
Diff view
2 changes: 1 addition & 1 deletion RDA-kenmerken.md
Original file line number Diff line number Diff line change
Expand Up @@ -6,7 +6,7 @@ De tabellen met kenmerken zijn opgebouwd uit de volgende kolommen:
* **uri**: Linkt naar de officiële RDA-URI van het element, toont de element-naam met *namespace prefix*.
* **naam**: Toont de Engelstalige *lexical alias*, die ook overeen komt met de naam van het equivalente element in de [`rdanl`-ontologie](rdf/profile).
* **opm.**: Aanvullende informatie over de toepassing van het element, zie ook de definitie en richtlijnen van RDA. In sommige gevallen wordt aangeraden een zo specifiek mogelijk sub-element te gebruiken. Zie voor hiervoor (als RDF) ook [rdanl.ttl](#rdanlttl).
* **range**: Aanduiding van de klasse van de entiteit waar het kenmerk naar verwijst. **Let op:** het betreft hier **niet** de `rdf:range` (zie ook [RDA als linked data](#rda-als-ld) ).
* **range**: Aanduiding van de klasse van de entiteit waar het kenmerk naar verwijst. **Let op:** het betreft hier **niet** de `rdfs:range` (zie ook [RDA als linked data](#rda-als-ld) ).
* **vastlegging**: De wijze van vastlegging (*recording method*). Bij een verwijzing naar een WEMI-entiteit of `Agent` (of subklasse daarvan), geldt dat gebruik van een IRI of anders een ingang van een geautoriseerde bron de voorkeur verdient. Denk hierbij bijvoorbeeld aan de [Nederlandse Thesaurus van Auteurnamen](http://data.bibliotheken.nl/id/dataset/persons) (hoewel deze nu nog niet naar RDA klassen omgezet is kan deze gebruikt voor `Persons` (op indirecte wijze) of (direct) voor de centrale `Nomen` van een [Persona](#persona-in-rda)) of de [Brinkman-thesaurus](http://data.bibliotheken.nl/id/dataset/brinkman). De volgende codering wordt er gehanteerd: **U**: "unstructured", **S**: "structured", **Id**: "identifier" en **IRI**: IRI
* **verpl.?**: Is het gebruik van dit element *verplicht* (**M** = *mandatory*), *verplicht indien van toepassing* (**MA** = *mandatatory if applicable*) of *optioneel* (**O**).
* **max.**: Is het element herhaalbaar?
Expand Down
8 changes: 4 additions & 4 deletions RDA_en_LRM.md
Original file line number Diff line number Diff line change
Expand Up @@ -9,17 +9,17 @@ RDA is gegrondvest op het IFLA Library Reference Model (LRM). LRM is een model d

* `Work`: Een intellectuele of artistieke creatie op het **conceptuele niveau**.

* `Expression`: De **vastlegde intellectuele of artistieke realisatie** van een `Work`, bijvoorbeeld als een tekst, in muzikale of choreografische notatie, etc., of een combinatie van dergelijke vormen.
* `Expression`: De **vastgelegde intellectuele of artistieke realisatie** van een `Work`, bijvoorbeeld als een tekst, in muzikale of choreografische notatie, etc., of een combinatie van dergelijke vormen.

* `Manifestation`: Het **productieplan voor de fysieke belichaming** van een `Expression` .

* `Item`: Een enkele **fysieke belichaming** van een `Manifestation`.

LRM is niet alleen geschikt voor het beschrijven van bibliografische objecten. De creaties waar LRM betrekking op heeft, worden in algemene zin ook wel *resources* of bronnen genoemd. Binnen het bibliotheekdomein gaat het dan bijvoorbeeld om gedrukte en digitale tekstuele bronnen, niet-tekstuele bronnen, handschriften of niet-gepubliceerde bronnen zoals die door in bibliotheken verzameld worden.

Naast de klasses van de genoemde WEMI-entiteiten, kent LRM ook de klasse `Agent` voor de **verantwoordelijke** voor een *resource*. De klasse `Agent` heeft subklasses de `Person` en de `Collective Agent`. Deze laatste kan ook weer verdeeld worden in de `Corporate Body` en de `Family`.
Naast de klasses van de genoemde WEMI-entiteiten, kent LRM ook de klasse `Agent` voor de **verantwoordelijke** voor een *resource*. De klasse `Agent` heeft subklasses de `Person` en de `Collective Agent`.

Hiernaast kent LRM ook de klasses `Nomen` en `Timespan` en een overkoepelende `superklasse` waar alle klasses toe behoren.
Hiernaast kent LRM ook de klasses `Place`, `Nomen` en `Timespan` en een overkoepelende `superklasse` waar alle klasses toe behoren.

## RDA

Expand All @@ -37,7 +37,7 @@ RDA spreekt ook over *String Encoding Schemes* (**SES**). Het gaat daarbij om af
De data-elementen van RDA zijn formeel gedefinieerd in RDF (het *Resource Description Framework*), wat RDA ook zeer geschikt maakt voor linked data-toepassingen. Alle beschrijvingen in RDA zijn daarmee eenvoudig als zogenaamde linked data-*triples* op te slaan. De **definities** van de RDA-elementen, zijn te vinden in de [RDA Registry](https://www.rdaregistry.info), ook in RDF-vorm. De **richtlijnen** en **instructies** voor de toepassing van RDA zijn te vinden in de [RDA Toolkit](https://rdatoolkit.org/).

### *Range* en *recording methods* in RDA
RDA specificeert bij ieder kenmerk op welke klasse entiteiten het betrekking heeft. Dit wordt het *domain* van het kenmerk genoemd. Bovendien geeft RDA voor kenmerken *die een relatie beschrijven* ook aan, naar welke klasse entiteit het kenmerk verwijst (als waarde van het kenmerk). Zo is bijvoorbeeld het *domain* van de relatie `rdaw:authorPerson` het `Work` en de *range*, zoals de naam ook suggereerd, een `Person`.
RDA specificeert bij ieder kenmerk op welke klasse entiteiten het betrekking heeft. Dit wordt het *domain* van het kenmerk genoemd. Bovendien geeft RDA voor kenmerken *die een relatie beschrijven* ook aan, naar welke klasse entiteit het kenmerk verwijst (als waarde van het kenmerk). Dit wordt het *range* van het kenmerk genoemd. Zo is bijvoorbeeld het *domain* van de relatie `rdaw:authorPerson` het `Work` en de *range*, zoals de naam ook suggereerd, een `Person`.

De waarde van een RDA-kenmerk *moet* dus voldoen aan de gespecificeerde *range*. RDA biedt verschillende manieren om dit te correct vast te leggen. Er kan bijvoorbeeld direct naar een `Person`-entiteit verwezen worden door de linked data-IRI van die persoon op te nemen. In RDA is ook het volgende toegestaan:

Expand Down
2 changes: 1 addition & 1 deletion Van_legacy-metadata_naar_RDA-entiteiten.md
Original file line number Diff line number Diff line change
Expand Up @@ -18,7 +18,7 @@ Het stappenplan valt uiteen in twee fasen:
### Fase 1: stappen voor op orde brengen basiskwaliteit metadata


- **Stap 1:** Selecteer de bibliografische metadata van de publicaties die binnen de scope van voorliggend profiel valt vallen,
- **Stap 1:** Selecteer de bibliografische metadata van de publicaties die binnen de scope van voorliggend profiel vallen,
- **Stap 2:** Controleer deze dataset aan de hand van de minimale metadata-eisen (*zie tabel 1.*),
- **Stap 3:** Voer waar nodig opschoonacties en normalisaties op de metadata uit,
- **Stap 4:** Toets de opgeschoonde metadata aan het RDA Toepassingsprofiel Monografieën
Expand Down
6 changes: 3 additions & 3 deletions Work-kenmerken.md
Original file line number Diff line number Diff line change
Expand Up @@ -137,7 +137,7 @@ Toe te passen RDA-kenmerken voor Work-entiteiten {#work-kenmerken}
<tr>
<td>[rdaw:P10256](http://rdaregistry.info/Elements/w/P10256)</td>
<td>**subject**</td>
<td>gebruik waar zinvol een subkenmerk met een specifieke *range* (Gebruik van subkenmerken met een specifiekere *range* helpt om in *records*-gebaseerde systemen de klasse van het object expliciet te maken. In een linked data-omgeving wordt juist aangeraden om zo algemeen mogelijke kenmerken te gebruiken én de RDF-entiteiten expliciet van een klasse te voorzien.)</td>
<td>gebruik waar zinvol een subelement met een specifieke *range* (Gebruik van subelementen met een specifiekere *range* helpt om in *records*-gebaseerde systemen de klasse van het object expliciet te maken. In een linked data-omgeving wordt juist aangeraden om zo algemeen mogelijke kenmerken te gebruiken én de RDF-entiteiten expliciet van een klasse te voorzien.)</td>
<td>-</td>
<td></td>
<td>O</td>
Expand All @@ -146,7 +146,7 @@ Toe te passen RDA-kenmerken voor Work-entiteiten {#work-kenmerken}
<td></td>
</tr>
<tr>
<td>[rdaw:P10353](http://rdaregistry.info/Elements/w/10353)</td>
<td>[rdaw:P10353](http://rdaregistry.info/Elements/w/P10353)</td>
<td>**languageOfRepresentativeExpression**</td>
<td>oorspronkelijke taal (bij vertalingen), gebruik indien geen **representativeExpression** aanwijsbaar</td>
<td>-</td>
Expand Down Expand Up @@ -180,7 +180,7 @@ Toe te passen RDA-kenmerken voor Work-entiteiten {#work-kenmerken}
<tr>
<td>[rdaw:P10065](http://rdaregistry.info/Elements/w/P10065)</td>
<td>**creatorAgentOfWork**</td>
<td>gebruik wat betreft de rol een zo specifiek mogelijk subelement (Gebruik van subkenmerken met een specifiekere *range* helpt om in *records*-gebaseerde systemen de klasse van het object expliciet te maken. In een linked data-omgeving wordt juist aangeraden om zo algemeen mogelijke kenmerken te gebruiken én de RDF-entiteiten expliciet van een klasse te voorzien.)</td>
<td>gebruik wat betreft de rol een zo specifiek mogelijk subelement (Gebruik van subelementen met een specifiekere *range* helpt om in *records*-gebaseerde systemen de klasse van het object expliciet te maken. In een linked data-omgeving wordt juist aangeraden om zo algemeen mogelijke kenmerken te gebruiken én de RDF-entiteiten expliciet van een klasse te voorzien.)</td>
<td>`Agent`</td>
<td>S / Id / IRI</td>
<td>M</td>
Expand Down
2 changes: 1 addition & 1 deletion examples/Traditioneel_minimaal1.md
Original file line number Diff line number Diff line change
Expand Up @@ -2,7 +2,7 @@ Minimaal vereiste metadata in een traditionele titelbeschrijving {#traditioneel_
----------------

<div class="example">
<table class='complex data'>
<table class='data'>
<tr>
<th>Type inhoud:</th>
<td>🟦tekst🟦 (rdacontent/dut)</td>
Expand Down
14 changes: 7 additions & 7 deletions examples/Uitwerking_met_RIMMF.md
Original file line number Diff line number Diff line change
Expand Up @@ -18,7 +18,7 @@ In dit voorbeeld van RIMMF wordt niet de voorgestelde [Persona-aanpak](#persona-
</thead>
<tbody>
<tr>
<td>rdfs:type</td>
<td>rdf:type</td>
<td>**a**</td>
<td>rdac:Work</td>
</tr>
Expand Down Expand Up @@ -89,7 +89,7 @@ In dit voorbeeld van RIMMF wordt niet de voorgestelde [Persona-aanpak](#persona-
</thead>
<tbody>
<tr>
<td>rdfs:type</td>
<td>rdf:type</td>
<td>**a**</td>
<td>rdanl:Expression</td>
</tr>
Expand Down Expand Up @@ -138,7 +138,7 @@ In dit voorbeeld van RIMMF wordt niet de voorgestelde [Persona-aanpak](#persona-
</thead>
<tbody>
<tr>
<td>rdfs:type</td>
<td>rdf:type</td>
<td>**a**</td>
<td>rdanl:Expression</td>
</tr>
Expand Down Expand Up @@ -192,7 +192,7 @@ In dit voorbeeld van RIMMF wordt niet de voorgestelde [Persona-aanpak](#persona-
</thead>
<tbody>
<tr>
<td>rdfs:type</td>
<td>rdf:type</td>
<td>**a**</td>
<td>rdanl:Expression</td>
</tr>
Expand Down Expand Up @@ -254,7 +254,7 @@ In dit voorbeeld van RIMMF wordt niet de voorgestelde [Persona-aanpak](#persona-
</thead>
<tbody>
<tr>
<td>rdfs:type</td>
<td>rdf:type</td>
<td>**a**</td>
<td>rdanl:Manifestation</td>
<td></td>
Expand Down Expand Up @@ -376,7 +376,7 @@ In dit voorbeeld van RIMMF wordt niet de voorgestelde [Persona-aanpak](#persona-
</thead>
<tbody>
<tr>
<td>rdfs:type</td>
<td>rdf:type</td>
<td>**a**</td>
<td>rdanl:Manifestation</td>
</tr>
Expand Down Expand Up @@ -490,7 +490,7 @@ In dit voorbeeld van RIMMF wordt niet de voorgestelde [Persona-aanpak](#persona-
</thead>
<tbody>
<tr>
<td>rdfs:type</td>
<td>rdf:type</td>
<td>**a**</td>
<td>rdanl:Manifestation</td>
</tr>
Expand Down
4 changes: 2 additions & 2 deletions rdf/RDA_als_linkeddata.md
Original file line number Diff line number Diff line change
Expand Up @@ -38,7 +38,7 @@ Enigszins terzijde: omdat de range van `rdaa:nameOfPerson` volgens RDA een `Nome
] .
</xmp>

RDA biedt overigens ook twee andere sets met kenmerken waarin de `rdfs:range` *wel* gedefinieerd is. Kenmerken zoals `rdaw:authorPerson` bieden twee *subproperties*. De ene *subproperty*, `rdawd:authorPerson`, heeft als `rdfs:range` de `rdfs:Literal`(hoewel dit voor het 'data type'-kenmerk niet expliciet gebeurt, ie ook [issue #182](https://github.com/RDARegistry/RDA-Vocabularies/issues/182)). De andere *subproperty*, `rdawo:authorPerson`, heeft als `rdfs:range` de klasse `rdaw:Person`. RDA noemt deze *subproperties* respectievelijk de ‘data type’-*subproperty* en de ‘object type’-*subproperty*. Het bovenliggende kenmerk `rdaw:authorPerson` moet binnen RDA als canoniek beschouwd worden.
RDA biedt overigens ook twee andere sets met kenmerken waarin de `rdfs:range` *wel* gedefinieerd is. Kenmerken zoals `rdaw:authorPerson` bieden twee *subproperties*. De ene *subproperty*, `rdawd:authorPerson`, heeft als `rdfs:range` de `rdfs:Literal`(hoewel dit voor het 'data type'-kenmerk niet expliciet gebeurt, zie ook [issue #182](https://github.com/RDARegistry/RDA-Vocabularies/issues/182)). De andere *subproperty*, `rdawo:authorPerson`, heeft als `rdfs:range` de klasse `rdaw:Person`. RDA noemt deze *subproperties* respectievelijk de ‘data type’-*subproperty* en de ‘object type’-*subproperty*. Het bovenliggende kenmerk `rdaw:authorPerson` moet binnen RDA als canoniek beschouwd worden.

## Een veelheid aan beperkte kenmerken
Een keerzijde van de voorgaand beschreven insteek van RDA, die efficiënt en noodzakelijk kan zijn voor het catalogiseren in een *records*-gebaseerd systeem, is dat er een veelheid aan kenmerken, ontstaat terwijl dat binnen een strikt RDF-perspectief semantisch niet noodzakelijk is. Dit speelt des te meer, aangezien RDA niet alleen een onderscheidende *range* als criterium voor het instellen van een kenmerk hanteert, maar ook een onderscheidend *domain*. Daar waar voor een strikte linked data-benadering met één kenmerk als bijvoorbeeld `related` zou kunnen worden volstaan, biedt RDA nu 169 varianten (RDA biedt 13 klassen, 13 x 13 = 169 mogelijke onderlinge relaties) van `related`-kennmerken, zoals bijvoorbeeld `rdaa:relatedCorporateBodyOfAgent`, `rdaa:relatedAgenOfPerson`, `rdaa:relatedFamilyOfPerson` of `rdaa:relatedCollectiveAgentOfAgent`, *etcetera*. Bedenk daarbij dat ieder canonieke kenmerk ook een 'data type'- en een 'object type'-kenmerk heeft (maakt in totaal 13 x 13 x 3 = 507 mogelijk kenmerken, enkel om aan te geven dat twee entiteiten aan elkaar gerelateerd zijn) én dat van al die properties ook *lexical aliases* gedefinieerd zijn, in een veelheid aan talen.
Expand All @@ -51,7 +51,7 @@ Binnen RDA wordt in de context van een kenmerk soms gesproken over een *superele
:element rdfs:subPropertyOf :superelement .
</xmp>

Dat is een **onjuiste aanname**. RDA doelt hier niet op een hiërarchische relatie. Een superelement is in RDA een kenmerk dat op *aggregerende* wijze gevens uit andere kenmerken overneemt.
Dat is een **onjuiste aanname**. RDA doelt hier niet op een hiërarchische relatie. Een superelement is in RDA een kenmerk dat op *aggregerende* wijze gegevens uit andere kenmerken overneemt.


## Wel RDF, nog geen linked data
Expand Down
4 changes: 2 additions & 2 deletions rdf/examples/README.md
Original file line number Diff line number Diff line change
Expand Up @@ -26,7 +26,7 @@ path: rdf/examples/personae_rdanl.ttl
highlight: turtle
</pre>

Ter vergelijking is het voorbeeld in het schema.org-vocabulaire uitgewerkt. Dit op basis van het [LRM to schema.org-toepassingsprofiel](http://data.bibliotheken.nl//files/LRM2schema.pdf).
Ter vergelijking is het voorbeeld in het schema.org-vocabulaire uitgewerkt. Dit op basis van het [LRM to schema.org-toepassingsprofiel](http://data.bibliotheken.nl/files/LRM2schema.pdf).

<pre class=include-code>
path: rdf/examples/example_schema.ttl
Expand All @@ -36,7 +36,7 @@ highlight: turtle
## Gevolgde principes
De voorbeeld-RDF van "*Een vrouw van het noorden*" is op de volgende principes gebaseerd:

* Informatie-eenheden worden zo veel mogelijk als een RDA/RDF-entiteit gedefinieerd, met uitzonder van `Nomens` en `Timespans`. Deze laatsten worden standaard als `rdfs:Literal` opgenomen, tenzij er semantische noodzaak is ze toch als entiteit op te nemen.
* Informatie-eenheden worden zo veel mogelijk als een RDA/RDF-entiteit gedefinieerd, met uitzondering van `Nomens` en `Timespans`. Deze laatste worden standaard als `rdfs:Literal` opgenomen, tenzij er semantische noodzaak is ze toch als entiteit op te nemen.
* Alle entiteiten worden expliciet van een klasse-aanduiding voorzien. Dit verhoogt de begrijpelijkheid van de RDF én maakt het mogelijk om generieke relaties toe te passen.
* De kenmerken worden zo generiek mogelijk gekozen. Doordat alle entiteiten van een klasse-aanduiding voorzien zijn, doet dit geen afbraak aan de semantische rijkdom. Het bevragen van de data, bijvoorbeeld met SPARQL, wordt hierdoor ook vereenvoudigd.
* Voor taalcodes wordt [IETF BCP 47](https://www.rfc-editor.org/info/bcp47) gebruikt. Het gebruik van URI’s boven literals heeft hier geen meerwaarde.
Expand Down
2 changes: 1 addition & 1 deletion rdf/profile/README.md
Original file line number Diff line number Diff line change
Expand Up @@ -12,7 +12,7 @@ Deze laatste groep kenmerken is toevoegd om zo de semantische rijkdom van RDA te

Dit profiel in RDF is minder uitgebreid dan RDA, maar omdat het een **extensie van RDA** is, kan het waar nodig, gecombineerd worden met elementen uit RDA zelf.

Bovendien biedt deze ontologie URI's voor de elementen die zowel voor machnines als **voor mensen leesbaar** zijn. De URI's zijn daarbij gebaseerd op de Engelstalige *lexical aliasses* van RDA. De bestaande *lexical aliasses* van RDA zijn wel voor mensen leesbaar, maar niet, of beperkt, machine-leesbaar omdat ze zich niet aan gangbare linked data-principes conformeren.
Bovendien biedt deze ontologie URI's voor de elementen die zowel voor machines als **voor mensen leesbaar** zijn. De URI's zijn daarbij gebaseerd op de Engelstalige *lexical aliases* van RDA. De bestaande *lexical aliases* van RDA zijn wel voor mensen leesbaar, maar niet, of beperkt, machine-leesbaar omdat ze zich niet aan gangbare linked data-principes conformeren.

## rdanl in meer detail

Expand Down